Senkop (Bayılma)

Senkop (Bayılma) Ankara

Tıpta dilinde “senkop” olarak bilinen “bayılma”, birçok nedenle ortaya çıkabilen bir durumdur. Bu nedenle senkop ya da bayılma bir hastalık olarak görülmez, hastanın bizlere söylediği bir şikayet olarak kabul edilir. Kısaca tanımlamak gerekirse bayılma, aniden gelişen geçici bir şuur ve postür (duruş) kaybıdır. Hastalar bazen tam olarak bayılmazlar ama bayılacak noktaya gelebilirler. Bu nedenle “bayılacak gibi olma” ya da “fenalaşma gibi durum” oldu diyebilirler. Bu gibi durumlara da tıp dilinde “presenkop “ denir. Bayılan kişi, kısa süre için bilincini tamamen kaybeder. Eğer kişi ayakta ise kontrolsüz bir şekilde yere düşebilir ve bir süre kendine gelemeyebilir. Bayılma, her ne kadar basit psikolojik sebeplere bağlı olarak da ortaya çıkabilse de bazen de ciddi rahatsızlıkların habercisi olarak da karşımıza çıkabilir. Bayılma, eğer dış koşullardan ve psikolojik sebeplerde kaynaklanmıyorsa, genellikle beyin ve kalp sağlığı ile alâkalı bir durum olarak değerlendirilir. Aritmiler ve kalpte görülen anatomik temelli birçok hastalıklar bayılmaya neden olabilir. Yazımızın devamında bayılmanın nedenleri hakkında detaylı bilgiye yer vereceğiz. Eğer senkop yani bayılma hakkında daha fazla sorunuz varsa Prof. Dr. Basri Amasyalı’nın Ankara’daki kliniği ile iletişime geçebilirsiniz.

Bayılmanın Nedenleri Nelerdir?

Bayılma; beyne giden kan akımının ciddi oranda azalması ve buna eşlik edebilecek ciddi tansiyon düşüklüğü nedeniyle olur. Beyne giden kan akışının aniden azalmasına bağlı olarak kişinin bilinci kaybolur ve bu olayla eş zamanlı olarak “postür” dediğimiz dik durma pozisyonumuzu kaybederiz. Bunun sonucunda kişi adeta bir patates çuvalı gibi yere yığılır. Kişi bir süre sonra kendine geldiğinde genel olarak neler olduğunu hatırlayamaz.

Beyne giden kan akışındaki ani azalma ise birçok nedene bağlı olarak gelişebilir. Daha önce de belirttiğim gibi senkop bir belirtidir, hastalık değil. Bu sebepten dolayı birçok sebebi vardır. Bizim burada üzerinde durmak istediğimiz konu kalbe bağlı olan senkoplardır ve bu genel olarak tüm senkopların yaklaşık %20 sini oluşturur. Bu %20 lik dilimin dışında kalan ama yine de “Kardiyoloji” bölümünü ilgilendiren bir senkop grubu daha vardır ona da tıp dilinde “vazovagal senkop” denir. Yazımızın ilerleyen kısımlarında bunlara değineceğim.

Senkoplu hastaların yaklaşık %20-30’unda yapılan tetkiklerde herhangi bir şey bulunamaz. Bu hastaların çoğunda altta yatan psikolojik sorunlar ya da bilinemeyen başka sebepler vardır. Bu tip kişilerde iş hayatıyla, özel hayatıyla ya da çevresel bilinmeyen etkenlere bağlı olarak gelişen olumsuz koşullar senkopa neden olabilir. Diğer taraftan bu hasta grubu ile ilgili olumlu görülebilecek şöyle de bir gerçek vardır: Yapılan araştırmalar senkopu olan ancak yapılan detaylı tetkiklerde herhangi bir sebep bulunamayan hastaların normal populasyona göre artan bir hayati riskinin olmadığını göstermiştir.

Şimdi önemli olan senkop alt gruplarını kısaca açıklamaya çalışacağım:

Kardiyak Senkop (Kalbe Bağlı Senkop) Nedir?

Kardiyak senkopa, kalbe bağlı gelişen sonkoplar da denir ve senkop alt grubu içinde hayati önemi en yüksek olan senkop grubudur. Bayılmaların önemli bir çoğunluğu kalp ve kalbe bağlı hastalıklar nedeniyle ortaya çıkar. Kalp ritim bozukluğu ya da kalbin anatomik yapısından kaynaklanan hastalıklar nedeniyle yaşanan bayılmalara tıp dilinde “kardiyak senkop” adı verilir. Kardiyak senkop, kalbe bağlı birçok hastalık nedeniyle ortaya çıkabilir. Ancak en sık karşılaşılan sebep kalp aritmileridir. Kalbin atım hacminin değişmesi sonucunda beyindeki kan akımı geçici olarak durabilir ve bu kalp durmasının uzunluğuna bağlı olarak da kişi bayılabilir. Aritmilerle birlikte kalp bloğu ile ilgili sorunlar, hayati risk boyutunda olan nabız azalması, kalp kapakçığı hastalıkları, kalp içinde tümör, kardiyak iskemi ve kalp krizi kalbe bağlı senkopun nedenleri arasında sayılabilir.

Kalp aritmilerinin yani ritim bozukluklarının, nefes darlığından, bayılmaya kadar birçok semptomu olabilir. Hafif şiddetli aritmi atakları genellikle, sadece kalp çarpıntısına neden olur. Hatta bazı hastalar, bu hafif atakları hissetmezler bile. Ancak orta veya şiddetli aritmi atakları baygınlığa neden olabilir. Tabi burada kişinin yaşı, kalbinde eşlik eden başka hastalık olup olmaması gibi etkenler de kişinin bayılmasında önemlidir. Aynı ritim bozukluğu bir kişide bayılmaya yol açabiliyorken diğer bir kimsede sadece çarpıntı şikayetinin gelişmesine neden olabilir. Kalp ritmi düzelir düzelmez kişi kendine gelir. Bu bayılmalar, aritminin durumuna göre tekrar edebilir ya da bir defaya mahsus olabilir. Bu sebepten dolayı bayılma şikayeti bir defa da olsa mutlaka bayılan her hasta doktora müracaat etmelidir.

Vazovagal Senkop Nedir?

Vazovagal senkop ya da “nörokardiyojenik senkop”, en sık görülen bayılma nedenlerinden biridir. Kalbe bağlı olmayan senkop grubu içinde sınıflandırılsa da “Kardiyoloji” bölümünü ilgilendiren bir senkop grubudur. Burada esasen kalpte anatomik ya da ritim yönünden sorun yoktur. Asıl sorun kişide normal işlemeyen reflex mekanizmalar sebebiyle gelişen ani tansiyon veya nabzı düşmesidir. Bazen her ikisi de aynı anda olur. Bu durumu kısaca açacak olursak:

Normalde insan ayağa kalkınca yer çekiminin etkisiyle bir su bardağı dolusu kan ayak toplardamar sisteminde göllenme yapar. Bu durum adeta vücutta kan kaybı etkisi yaparak tansiyonun düşmesini tetikleyebilmekte. Ama sağlıklı bireylerde araya vücudumuzun reflex mekanizmaları devreye girer ve tansiyonumuzun düşmesi engellenir. Reflex mekanizmalar da zaten böyle durumlar için vardır. Reflex mekanizmaların amacı değişen koşullara vücudumuzun tepki verebilmesini sağlamak ve vücudu korumaktır. Sonuç itibariyle bir kişi yatar ya da oturur pozisyondan ayağa kalkınca bu reflex mekanizmalar sayesinde; ayaktaki damarlar başta olmak üzere vücudumuzun tüm damarlarında hafif bir büzüşme ve nabız düzeyimizde de hafif bir artış olur. Bu sayede tansiyon düşmesi engellenmiş olur. Kişinin reflex mekanizmalarında sorun olduğunda maalesef bu düzen bozulur ve kişinin tansiyonu ya da nabzı aniden düşer ve sonuçta kişi bayılır. Senkopun bu türü, “nervus vagus” diye isimlendirdiğimiz bir sinirin aktif rol almasıyla olur. Bu sebepten dolayı “nöral yolla bayılma” ya da “vazovagal senkop” adlarıyla tanımlanır. Anksiyete, korku, bunaltıcı ortamlar, çok sıcak ortamlar, susuz kalma, ağrı şoku, uzun süre ayakta kalma ve yoğun egzersiz gibi faktörler bu tip bayılmayı tetikleyebilen etmenlerdir.

Diğer Senkop Nedenleri Nelerdir?

Kardiyak ve vazovagal senkop dışında;

  • Bazı akciğer hastalıkları
  • Sara (epilepsi) hastalığı
  • Beyin damarları ile ilgili bazı problemler
  • Kan şekerinin düşük olması
  • Tansiyon ile ilgili sorunlar da senkopa neden olabilir.

Senkop (Bayılma) Tedavisi

Senkop anında hastanın uygun müdahale ile kendine getirilmesi oldukça önemlidir. Yanlış bir hareket, sorunun ciddileşmesine neden olabilir. Bu nedenle baygınlık yaşayan kişiye yardım etmek için mutlaka deneyimli sağlık görevlilerinden yardım almak gerekir. Kan basıncı ve nabız normale döndüğünde, genellikle hasta da kendine gelir. Ancak bayılmanın nedenleri mutlaka tespit edilmelidir. Senkopun birçok nedeni olabileceği için, teşhis sürecinde detaylı tetkik ve incelemelerin yapılması çok önemlidir.

Senkopta tedavi prensibi, sebep neyse onu ortadan kaldırmaktır. Ritimde bir sorun varsa düzeltilmesi, kalbin anatomisinde ya da kapaklarda bir sorun varsa gerekirse opere edilmesi gibi düzeltilebilir bir sebep varsa mutlaka müdahale edilmelidir. Zira kalp sebepli senkoplar hayati öneme haizdir ve vakit geçirilmeden müdahale edilmelidir.

Vazovagal senkop ise ayrı bir durumdur ve bunun tedavisinde kışkırtısı ya da tetikleyen sebeplerin mümkün olduğunca kontrol altına alınması esastır. Bazı egzersiz programları ile ayak kaslarımızın güçlendirilmesi, bozuk çalışan reflex mekanizmaların kondisyone edilmesi gibi tedbirler vardır. Çok inatçı vakalarda uzun yıllar devam edilmesi gereken ilaç tedavisi de başlanmaktadır.

Kardiyak senkop ve diğer kalp hastalıkları ile ilgili detaylı bilgi almak için Ankara’daki kliniğimizi arayabilir ve randevu alabilirsiniz.

Şimdi Ara!
Yol Tarifi